İnsan Kaynakları (2)
Modern işletme yönetiminde “insan” diğer bilinen işletme kaynaklarını harekete geçiren temel kaynaktır. Organizasyonlar, insanların yönetime olan katkılarını bir sistem içerisinde artırmayı amaçlar. Günümüzde sürekli yenilenen organizasyonlar, çalışanların hem üstlendikleri rollere, hem de bütüne olan katkılarının geliştirilmesine odaklanır. Kısacası, organizasyonlar bir anlamda doğru insanları bir araya getirmek ve katkılarını bir sistem içerisinde maksimize (en çoklama) etmek için yapılır.
Modern yaklaşımda insanlar yönetilenler değil, ”iş”lerini yönetenler olarak algılanır. Kendilerini geliştirmeleri de başlıca kendilerinden beklenir. Kurumlar, çalışanların neyi, nasıl yapacaklarını belirlemeyi değil düşündürmeyi sağlar. Hem çalışanın, hem de kurumun çıkarları aynı yöndedir. Modern işletmelerde insan kaynakları çalışmaları bütünseldir ve bir departmanla temsil edilemeyecek çabaları içerir. İnsan Kaynakları Departmanları operasyonları yürütmek için oluşturulur.
İnsanları yönetenler değil yönetilenler olarak gören ve “bırakırsak yanlış yaparlar” anlayışı, geçmişin personel yönetimini çağımızın insan kaynakları yönetiminden ayıran kabullerdir. 20.yüzyılda sanayi toplumundan, bilgi toplumuna geçişte en fazla etkilenen işletme fonksiyonu İnsan Kaynakları olmuştur.
İnsan Kaynakları Yönetimi dar anlamda; organizasyona rekabetçi üstünlükler sağlamak amacıyla doğru insan kaynağının sağlanması ve geliştirilmesi ile ilgili “politika oluşturma, planlama, örgütleme, yönlendirme ve denetleme” faaliyetlerini içeren bir disiplindir. İki farklı amaca eşanlı yönelir; işletme hedeflerini gerçekleştirmek için doğru çalışanları bir araya getirmek, ihtiyaçlarını karşılamak, aidiyet duygusunu ve bütüne yönelik katkısını geliştirmek; işletmenin çevreye ve topluma karşı olan sorumluluklarını yerine getirmek.
İyi çalışan İnsan Kaynakları Yönetiminin başarısı; bilgi ve beceri sahibi, çalışma etiği (work ethics) yüksek, verimli sonuçlar alabilen elemanların işletmede var edilmesiyle ölçülür. İnsan Kaynakları Yönetiminin etkili olabilmesi, diğer işletme fonksiyonlarının yönetimleriyle tam bir işbirliği içerisinde olmasına bağlıdır. Organizasyonun bütün bölümlerinin ortak öğesi insan olduğundan, İnsan Kaynakları Yönetiminin yetisi ve kararları bütün organizasyona yayılır ve her bölümü az ya da çok etkiler.
İnsan Kaynakları Yönetiminin organizasyon içerisindeki başlıca rolü; doğru çalışanların temini, çalışanların verimini yükseltecek çalışma ortamının yaratılması, korunması ve geliştirilmesi için gerekli politikaları ve teknik bilgiyi sağlamak olarak özetlenebilir. Organizasyonda “kurmay” pozisyonda yer alır ve diğer “kurmay” ve “hat” da yer alan tüm bölümlere yardımcı olur. İnsan Kaynakları Yönetimi, kendi operasyonlarını yerine getirirken, organizasyonda yer alan diğer bölümlere de danışmanlık yapma ve geliştirme (örgütsel davranış*, işletmeye bağlılık, verimlilik, kalite yönetimi, süreç analizleri, motivasyon, kurum içi eğitim v.s.) görevlerini de üstlenir. Ayrıca, örgüt içerisinde insan kaynakları yönetiminin çağdaş felsefesi ve stratejik yaklaşımıyla hak ettiği yeri edinmesini sağlar.
Aşağıdaki hedeflere ulaşmak, nitelikli bir İnsan Kaynakları Yönetiminin varlığını gerektirir;
- Tek süreç odaklı sürekli yenilenebilen organizasyona sahip olmak,
- Kurumun ve çalışanların iş ve çalışma etiğini “business ethics, work ethics” geliştirmek,
- Çalışanların kendilerini geliştirebilecekleri kurum içi eğitim olanaklarını sağlamak,
- Çalışma ortamının kalitesini yükselterek, örgütün rekabetçi yapısını geliştirecek verimliliği artırmak,
- Kurumsal Yönetişim (Good Governance) ilkelerine uygun bir yönetim anlayışını etkin kılmak,
- Kurum Kimliği felsefesine yatırım yapmak, çalışan ve çevre bağımlılığı yaratılmasını sağlamak.
Şirketlerin, çalışanlarının işletmeye bağlılığı, verimliliği ve sistemin kalitesi konusunda elde ettiği başarıların arkasında güçlü, başarısızlığı halinde de yetersiz bir İnsan Kaynakları Yönetimi olduğu bilinir.
Personel Yönetimi anlayışının hakim olduğu geçmiş dönemlerde birbirinden bağımsız fonksiyonlar olarak ortaya çıkan aşağıdaki konular;
“örgüt yapısı, sistem anlayışı, kurum kimliği, endüstri ilişkileri, iş akışı ve süreç denetimleri, toplam kalite yönetimi, kurum içi eğitimler, çalışanın motivasyonu, kariyer planlama, performans değerlendirme, iş değerleme, ücret yönetimi, iş güvenliği ve çalışan sağlığı, çalışma ortamının ve iş yaşamının kalitesi, çalışanın verimliliği, iş ve çalışma etiği, işletme politikalarının uygulanması ve yönetmelikler, geleneksel personel yönetimi ile idari ve sosyal hizmetler, sosyal faaliyetler, çevre ve toplum ilişkileri, bağlı kuruluşlarla ilişkiler ”
İnsan Kaynakları Yönetiminde tek bir çerçevede, tüm düzeylerdeki çalışanları hedefleyen stratejik ve bütünsel bir yaklaşımla ele alınır.
-------------------------------------------------------------------------------
(*) Örgütsel Davranış: İnsan Kaynakları Yöneticisinin, İşletme Bilimi içerisindeki kendini yetiştirmesi gereken başlıca ilgi alanıdır.